Suriye’de 15 Mart 2011’de başlayan ve ülkeyi iç savaşa sürükleyen hükümet karşıtı protesto ve ardından başlayan çatışmalar bölgesel bir kriz halini aldı. En uzun sınıra sahip olduğu komşusu Suriye’de yaşanan çatışmalar ve şiddetin sınırı aşıp Akçakale’de olduğu gibi Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını da vurması Türkiye’yi harekete geçirdi. Ankara, yaşanan krizin Türkiye’ye daha ağır bedeller ödetmemesi için kendisini koruyacak tedbirler için başta Birleşmiş Milletler ve NATO olmak üzere uluslararası örgütler nezdinde girişimlerde bulundu.
Türkiye’nin girişimleri sonucunda NATO, ana karargâhının bulunduğu Brüksel’de yaptığı Dış İşleri Bakanları Zirvesi’nde Suriye’den gelebilecek tehditlere karşı Türkiye’ye Patriot hava savunma sistemlerinin konuşlandırılmasına yeşil ışık yaktı. Türkiye’ye bu hava savunma sistemlerini sağlaması kararlaştırılan Almanya ve Hollanda’nın kabine ve parlamentolarından da talebe olumlu yanıt geldi. Amerika Birleşik Devletleri de Türkiye’ye Patriot temin eden ülkelerden birisi olacak.
Tüm bu süreç boyunca Patriot’ların talep edilmesi, nereye yerleştirileceği, ana kumandanın kimde olacağı ve maliyetin hangi tarafça karşılanacağı tartışılıp sorgulanırken, her nedense, bu sistemin ne kadar başarılı olduğuna dair ciddi bir tartışma ortamı oluşmadı. Oysa genel kanının aksine Patriot’lar çok başarılı hava savunma sistemleri değiller. Daha ilginç ve Türkiye adına korkutucu olanıysa bu sistemin test aşamalarındaki başarı oranıyla savaş alanındaki başarı oranı arasında çarpıcı farklılıkların oluşmasıdır.
Patriotların Sözde Başarı Oranı %97 Olarak Açıklandı:
Phased-Array TRacking and Intercept Of Target’ın kısaltması olan ve aynı zamanda İngilizce, “vatansever” anlamına gelen Patriot’lar Dünyanın dört bir yanında 4 binden fazla tedarikçi ve taşerondan oluşan bir ağın çalışması sonrasında üretilmektedirler. İlk olarak 1970’lerde uçaklara karşı kullanılması planlanan Patriot’lar 1980’de modernize edilerek kısa menzilli balistik füzelere karşı da kullanım özelliği kazanmışlardır.[1]
Raytheon şirketi tarafından üretilen ve 6’sı NATO üyesi 12 ülkeye satılan [2] Patriot’ların deneme testleri oldukça “başarılı” geçti. Üretici firma, Amerika Birleşik Devletleri ordusu ve kimi araştırmacılar tarafından yapılan testlerde %90 civarlarında başarı oranı sağlandığını açıkladı.[3] Körfez Savaşı sırasında Patriot’ları üreten Raytheon firmasının üretim tesislerini ziyaret eden ABD Başkanı George H. W. Bush testte hedeflenen 42 füzenin 41’inin başarıyla vurulduğunu açıklamıştır. Bush’un tüm dünyaya aktardığı bu hesabına göre Patiot’ların başarı oranı %97’dir[4].
Patriotların Gerçek Başarı Oranı %50’nin Altında Kaldı:
Bush’un açıklamalarına karşılık Patriot’lar testlerdeki başarı oranlarının aksine savaş alanlarında ciddi başarısızlıklar yaşamıştır. İlk kez Körfez Savaşı’nda Irak’tan gelebilecek tehditlere karşı bölge ülkelerine yerleştirilen Patriot’lar özellikle İsrail ve Suudi Arabistan’da kendilerinden beklenen performansı gösterememişlerdir. Irak’tan gelen SCUT ve Al Hussein füzelerini durdurmakta yetersiz kalan Patriot’ların, Suudi Arabistan’da %80, İsrail’de ise %50 oranında başarılı olabildikleri açıklanmıştır. Daha sonra bu “başarı” oranlarının Suudi Arabistan ve İsrail hükümetleri tarafından sansürlenmek istediği ve gerçek başarı oranının Suudi Arabistan’da %70, İsrail’de ise %40 olduğu belirtilmiştir.[5] Yani Irak’tan Suudi Arabistan’a gelen SCUT füzelerinin %30’u, İsrail’e gelenlerinse %60’ı durdurulamamıştır.[6]
Körfez Savaşı sırasında yaşanan, Patriot’ların bu başarısızlığı, Amerika Birleşik Devletleri’ne sadece Suudi Arabistan’da 28 askere, yüzlerce yaralıya ve yüz binlerce dolar zarara mal olmuştur.[7]
Savaş sırasında Irak’tan Türkiye’ye yönelik herhangi bir saldırı olmamasına karşın Adana’daki İncirlik Hava Üssüne yerleştirilen Patriot’lar ise hatalı şekilde ateşlenmiş, hatalı fırlatılan füze başka bir hava savunma sistemiyle durdurulmaya çalışılmış ve havada infilak eden iki füzenin parçaları Adana kent merkezine düşerek bir Türk vatandaşının ağrı şekilde yaralanmasına neden olmuştur.[8]
Geliştirme çabalarına rağmen Patriot’ların başarı oranlarının hala istenilen seviyeye gelmediği söylenebilir. 2003 yılında 2. Körfez Savaşı’nda Kuveyt’te yine hatalı bir şekilde ateşlenen Patriot füzeleri bir RAF Tornado jetini vurmuş ve uçağın iki pilotu hayatını kaybetmiştir.[9] Modernizasyon çalışmaları daha da sürmüş ve 2002 yılında Türkiye’ye konuşlandırılacak Patriot’lara da yerleştirilecek PAC-3 füzeleri tasarlanmıştır. Ancak “White Sands Missile Range” deneme merkezinde yapılan testlerde merkezin sözcüsü Jim Eckles’a göre sadece “kısmi bir başarı” sağlanabilmiştir. Testte Bir F-4 uçağı ile HERA füzesini hedef alan Partiot’lar savaş uçağını vurmayı başarırken füzeyi ıskalamış ve bir anlamda %50 başarılı olabilmişlerdir.[10]
Patriotlar Türkiye’yi Korumak İçin Yeterli Değil:
Patriot’ların testlerdeki “başarı” ve savaş alanındaki başarısızlıkları göz önüne alındığı takdirde bu hava savunma sistemlerinin Suriye’den gelebilecek tehditlere karşı Türkiye’yi koruma kapasitesinden uzak oldukları bet bir şekilde görülmektedir. Eğer iddia edildiği gibi Suriye’de kimyasal silahların vardığı söz konusu ise Türkiye’nin testlerde ve savaş alanlarında başarısı tartışılmayan füze savunma sistemleri arayışına girmesi gerekmektedir.
