Ateş Günleri, Beyaz Saray’da George Bush ve yardımcısı Dick Cheney zamanlarında, New York Times gazetesinin muhabiri Peter Baker’ın yazdığı bir kitaptır. Bir sürü şeyler dahil, bu kitap, Bush hükumetine, Irak savaşı, yaratığı siyasi sorunlar ve hükumetin erkanları nasıl sarstığını anlatıyor.
Bush’un Irak’a uyguladığı siyaset yüzünden Cumhuriyetci Parti’nin içinde bir bölünme oldu ve Cumhuriyetçi Parti’nin ikinci adamı ve kongrenin adayı Bush’un yüzüne Irak’ta hiçbir gerçekliğin kalmadı söyledi. Kongre’de Demokrat Parti’nin adayları da Bush’u Irak’tan, ABD’nin silahlı güçlerini çekmeye davet etiler. Böylece, Bush’un üstünde oturduğu siyasi taban çökmeye başladı.
Baba Bush zamanında Dış İşleri Bakanlığı görevini ve Bush’un Irak danışmanlığı görevini üstlenen Peter Baker şunu söylüyor: General David Betrayal, Suriye’ye gidip, Suriye’den Irak’a giren militanlarla ilgili, Suriye’nin yetkilileriyle konuşmasını önerdi. Çünkü istihbarat ajansları bilgilerine göre Irak’a giren radikal militanların %80 dünyanın dört bir tarafından Suriye’ye uçup oradan da kara yollarından Irak’a girerler.
Toplantılardan birine Milli Güvenlik Müsteşar Yardımcısı Eliot Abrams masaya ellini vurdu ve, Suriye’de bir askeri müdahalede bulunup, Şam uluslararası havaalanının pislerini bombalamasının gerektiğini söyledi, fakat diğer Pentagon ve Beyaz Saray elemanları, bir diğer Arap ülkesinde askeri müdahalede bulunup ve savaş dairesi genişletmesine sıcak bakmadılar.
General Betrayal, Irak’taki yetkililer aracılarıyla Beşar Esad’a gidip Suriye’nye militanların desteklemesinin kötü akıbetinin ne olabileceğinin söylemesini istedi, ancak Bush’tan bu öneriye ret geldi. Betrayal’un ısrar etse de, ortak kurmaylar heyetin başkanı Maik Mulun, Betrayal’a şahsi olarak böyle bir şey imkansız olduğunu söyledi.
Betrayal’un bilemediği şeyler, bu öneri söylenmeden birkaç gün önce, İsrailliler Bush’a, Suriye’nin bir yeri nükleer santral olduğu ihtimali üzerine, askeri müdahalede bulunmak istediklerini söylerdiler, fakat müdahaleden birkaç gün önce, general Betrayal’un askeri kıyafetinde, Şam’da, Esad’la görüşmesi çelişkili mesajlar verebilir diye düşünüldü. Ve 6 Eylül 2008 tarihinde İsrail uçakları Suriye’nin hava sahasına sızıp santrali yerle bir etti.
Bush, 17 Haziran 2008 tarihinde, Milli Güvenlik Kurulu’nu toplantıya davet etti. Toplantıda Bush Suriye’nin nükleer silah yapıp yapmadığını sordu. Verilen cevaplar olumsuzdu çünkü istihbarat verilerine göre, Suriye’de böyle birşey yapılmasına dair veriler bulunmadı.
Bunda iki gün sora İsrail Hükumet Başkanı Ehud Olmert, Amerikalıları Suriye’nin nükleer santralini vurulmaya ikna etmek için Washington’a gitti. Milli Güvenlik Kurulu meseleyi tekrar tartışılmak için yeniden toplandı. Dışişleri Bakanı Condaleezza Rice diplomatik yolları destekledi ama milli güvenlik müsteşar yardımcısı Eliot Abrams, Rice’ın diplomatik yollarının verimli olmadığını savundu.
Amerika’nın sadakati bahane ederek, yalnız Tişini Suriye’ye askeri müdahaleyi destekledi. Başkan Bush konuşmayı dikkatlice dinliyordu ama oturanları el kaldırmasıyla bunu destekledikleri yada desteklemediklerini oylamasını isteyince hiç kimse elini kaldırmadığı için o da bu çözüme sıcak bakmadı. Sonra Bush İsrail’in hükümet başkanı Eyhud Olmert’i arada ve, eğer istihbarat ajanlarımız, vurulacak hedef nükleer silah programı olduğunu bize söylemeseler, bağımsız bir ülkede askeri müdahalede bulunamayız dedi ve hattı kapattı.
Peter Baker şunu da yazdı: Tişini, İran nükleer programından vazgeçmese, güçle tehdit edilmesine ısrar etti. 31 Temmuz tarihinde, Condaleezza Rice ve savunma bakanı Robert Gates Körfez turuna çıktılar ve o ziyaretlerde Robert Gates, İran’da bir askeri müdahalede bulunmasına dair bütün konuşmaları kapattı ve bizim halkımız öyle bir şey istemiyor öyle bir şey yaparsak halkımızın güven oyunu kaybederiz dedi. Gates bundan önce şunu söylemişti: her hangi bir ABD’nin başkanı askeri gücü yabancı bir ülkeye göndermek istese ilk önce aklının gücü kontrol etmesi lazım. Tişini Savunma Bakanı’nın konuşmasından öfkelenerek, bunların Robert Gates’in kendi görüşleri temsil ettiğini söyledi. Fakat Bush, İran’a karşı askeri seçeneğin desteklemediği sürece, Tişini’nin tavırları hiçbir ifade etmiyordu.
Velhasıl, Bush, Irak sorunundan ders alarak, diğer yabancı ülkelerde ABD’nin silahlı güçlerini kullanmasına tereddüt etti ve Bush’un Irak durumu kötü bir şekilde bitti. Bu deneyim Obama ve diğer Milli Güvenlik Üyelerini, İran’a ve Suriye’ye askeri müdahalenin bütün diplomatik yolları tükendikten sonra kullanılabilecek bir seçenek olduğuna ikna etti. İşte bu yüzden Obama, Suriye’de bir askeri müdahaleden uzaklaşıyor ve İran’a nükleer programı sonlansın tartışılması için elini uzatıyor.
* Akademisyen Dr. Avde Ebu Redine‘in kaleme aldığı bu yazı, Politik Akademi koordinatör ve çevirmeni Hikmet Nazım Sait tarafından Türkçe’ye çevrilmiş ve yayınlanmıştır.
