Doğu Akdeniz’de suların ısınmasına neden olan sondaj krizini bölgeye ilişkin yaptığı çalışmalardan da tanıdığımız Yrd. Doç. Dr. Mert Gökırmak ile değerlendirdik. Uludağ Üniversitesi Kamu Yönetimi bölümü öğretim üyesi değerli hocamız, bölgede yaşananlara ve yaşanabileceklere açıklamalarıyla ışık tuttu…
Akdeniz’de sular ısınıyor. Kıbrıs Rum Kesiminin sondaj çalışmalarını ve sonrasında yaşananları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye için en önemli konulardan birisi bu: Orta Doğu da şüphesiz önemli, Avrupa’daki ekonomik kriz de önemli ama yakın tehlike olarak benim görebildiğim en önemli konu bu. Akdeniz’de, özellikle Doğu Akdeniz’de çok önemli doğal gaz kaynakları var. Bir de çok kişi bilmiyor, örneğin gazhidrat denilen bir madde de var: deniz tabanına yayılmış beyaz pamuk gibi bir madde bu. Özellikle Rodos civarında, Finike açıklarında ve Mersin çevresinde bulunduğu söyleniyor. Önemli bir enerji kaynağı.Ancak tabii ki asıl önemli olan deniz tabanının altındaki doğalgaz.
Sanırım bu gazın paylaşımını konusu sorun yaratıyor?
Evet, burada deniz yetki sahasının, özellikle münhasır ekonomik bölgeninhenüz belirlenmemiş olması sorun yaratıyor. Bu konuda Kıbrıs Rum kesiminin çok erken çabaları oldu. Önce Mısır’la anlaştılar, sonrasında Lübnan’la anlaştılar. Gerçi henüz Lübnan’da parlamentodan geçmedi ama bu konuda yoğun çabalar var. İsrail’le anlaştılar. Yani çok yoğun bir çabası söz konusu Kıbrıs Rum Kesimi’nin. Yunanistan da bunun bir parçası ancak Yunanistan şu an için ortaya çıkmak istemiyor gibi görünüyor. Bu anlaşmalar tamamlandıktan sonra o da muhtemelen devreye girecektir.
Peki, bu durumda Türkiye’nin ne yapması gerekir? Türkiye nasıl bir politika izlemeli?
Türkiye’nin burada çok dikkatli olması gerekiyor çünkü burada konu sadece doğal gaz ya da bunun çıkartılması değil, bizim yetki sahamızın belirlenmesi çok önemli. Biz tıpkı Ege’de olduğu gibi çok dar bir alana sıkıştırılmak isteniyoruz. Burada Türkiye’nin çok önemli çalışmaları var, iki üç yıl öncesinden başladı bunlar. Bu konuda Türkiye’nin bir oyun planı olduğunu düşünüyorum. A, B, C planlarımız bile olabilir, bu konuda hazırlıklıyız ama bazı konularda daha erken hareket etseydik daha başarılı olabilirdik.
Bir doğal gaz üreticisi olacak Türkiye’nin nasıl bir politika izlemesi gerekir? Bu noktada nelere dikkat edilmeli?
Türkiye’nin burada en fazla dikkat etmesi gereken şey, tıpkı Rusya’da Gasprom’un yaptığı gibi, enerji kaynaklarının çıkartıldığı yerden satışına kadar tek bir dikeyyapı içinde örgütlenmesi ve bunun da devlet elinde olması. Oysa biz bunları parçalayıp özelleştiriyoruz. Bence, bu yanlış bir politika. Kuvvetli bir enerji sektörünün oluşması ve bu sayede de kendi doğal gaz platformlarımızı yapmamız gerekiyor. Çünkü Türkiye’nin çok gelişmiş bir tersane sektörü var. Bunu başarabilecek güçteyiz.
Doğu Akdeniz’de yaşanan bu sondaj krizi Türkiye ile İsrail’i de karşı karşıya getirebilir mi?
İsrail’den ziyade Kıbrıs Rum Kesimi ile karşı karşıya gelmemiz kaçınılmaz. Burada sizin iyi niyetle hareket etmeniz hiçbir şeyi değiştirmiyor. Karşı tarafın niyeti sizin haklarınızı çiğnemekse, siz de haklarınızı korumak zorundasınız. Eğer bunun için güç gerekiyorsa, güç kullanarak bunu korumak zorundasınız. Yani bu bölge Türkiye’nin taviz veremeyeceği bir yer.
Peki, önümüzdeki günlerde Akdeniz’de neler yaşayabiliriz?
Türkiye bir NATO ülkesi, Yunanistan’da öyle. Her ne kadar Kıbrıs Rum Kesimi Yunanistan’dan farklı görünse de bu ülkeyle birlikte, dirsek teması içerisinde dış politikasını yürütüyor. Ben çok ciddi bir çatışmaya bu ittifak içerisinde yer verilmeyeceğini düşünüyorum. Ama yine de tatsız sürtüşmeler olabilir, bu konuda daha dikkatli olunursa iyi olur diye düşünmekteyim. Ancak Türkiye bu konuda asla taviz vermemeli.
