2011 yılında dünya gündemini sarsan olaylar arasında Arap Bahrı, Avrupa’yı etkisi altına alan ekonomik kriz, uluslararsı terör, diplomatik krizler ve çok daha fazlasını saymak mümkün. Dünya, 2011 yılında adeta yeniden şekillendi. Orta Doğu’da yıkılmaz denilen diktatörler yıkıldı, Avrupa’daki ekonomik kriz birçok hükümetin sonunu getirdi. Yıl boyunca dünya gündemini sizler için takip ettik ve şimdide 2011’in önde gelen gelişmelerini sizler için derledik. İşte 2011’e damgasını vuran gelişmeler:
ARAP BAHARI
2011 Arap Dünyası için dönüm noktası oldu. Ülkelerini demir yumrukla yöneten diktatörlere yıllarca sabreden halk sokaklara döküldü. Göstericilere uygulanan şiddet ve gözaltılar da onları durduramadı. Sosyal paylaşım sitelerinde koordine edilen isyanların ardından diktatörler birbiri ardına devrildi.
Tunus’ta, seyyar satıcı Muhammed Buazizi’nin, arabasına polis tarafından el konulması üzerine kendisini ateşe vererek hayatını kaybetmesiyle başlayan protestolar genişledi.
Fitilini Buazizi’nin ateşlediği Arap baharı, yıl boyunca, başta Tunus, Mısır ve Libya olmak üzere bütün Arap ülkelerini etkiledi. Tunus cumhurbaşkanı Zeynel Abidin Bin Ali, ülkedeki protestolar nedeniyle hükümeti feshederek erken seçim kararı aldı. Bin Ali, aynı gün olağanüstü hal ilan etti, daha sonra ülkeyi terk etti. Cumhurbaşkanlığı görevini geçici olarak başbakan Muhammed Gannuşi üstlendi.
Mısır cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek de Tahrir Meydanı’ndaki gösterilere daha fazla dayanamayarak istifa etti. Mısır’ın devrik cumhurbaşkanı Mübarek ile oğullarının yargılanmasına Ağustos’ta başlandı. Mübarek, büyük bir demir kafesin içinde sedyede yatar vaziyette mahkeme karşısına çıktı.
Libyalı muhalifler, 6 ay süren iç savaşın ardından Kaddafi’ye bağlı güçlerin denetimindeki Başkent Trablus’ta denetimi ele geçirdi. Devrik lider Muammer Kaddafi ise yakalandıktan sonra isyancı askerler tarafından linç edilerek öldürüldü. Kaddafi’nin Misrata’daki bir soğuk hava deposunda tutulan cenazesi gizlenen bir yere defnedildi. NATO’nun Libya operasyonu resmi olarak sona erdi.
2011 Suriye için kan ve gözyaşı getirdi. Ülkede çıkan çatışmalarda ve Esad yönetiminin muhaliflere karşı uyguladığı şiddet politikalarında 5 binden fazla kişi hayatını kaybetti. Arap Birliği Dışişleri Bakanları Suriye’deki durumu görüşmek, Arap Çalışma Planı’nın Suriye yönetimi tarafından uygulanmasını sağlamak üzere Mısır’ın Başkenti Kahire’de toplanarak, Suriye’nin üyeliğini askıya aldı.
Yemen, Bahreyn ve Kuveyt’te de Arap Baharı yönetimleri zorladı. Yemen’de devlet başkanı Ali Abdulah Salih, Kuveyt’te ise Hükumet istifa etmek zorunda kaldı.
EKONOMİK KRİZ VE PROTESTO DALGASI
Avrupa’daki Euro krizi ve Amerikan ekonomisinin durumu 2011 yılında piyasaları alt üst etti. 4 Ağustos’ta New York borsası kara bir gün yaşadı. Dow Jones endeksi, 2008 yılındaki küresel mali krizinden sonraki en büyük değer kaybını gördü.
Ekonomik krizle birlikte 2011 protestoların yılı oldu. Atina, Roma, Londra ve Madrid’te sıkı tasarruf önlemlerini ve bankaların elinde bulundurduğu gücü protesto eden göstericiler meydanlara döküldü.
Eylemler Yunanistan’da Papandreu İtalya’da ise Berlusconi’nin sonunu getirdi, iki lider de başbakanlığı bıraktı.
Yaz aylarında New York’ta ortaya çıkan “Wall Street’i İşgal Et” hareketi de diğer ülkelere sıçradı, protestolarda eşitlik ve sosyal adalet talepleri dile getirildi.
İngiltere’de Londra’nın kuzeyinde bir gencin polis tarafından vurulması isyan dalgasını ateşledi. İsyan sonucu 215 kişi tutuklandı.
ULUSLARARASI TERÖR
El Kaide Lideri Usame Bin Ladin 10 yıllık bir kovalamacanın ardından Pakistan’da Amerikan komandolarınca düzenlenen bir operasyonda öldürüldü. Amerikan Başkanı Obama, Beyaz Saray’da operasyonu canlı olarak takip etti. Bin Ladin’in yıllarca Pakistan’ın kuzeyindeki Abottabad şehrinde saklandığı ortaya çıktı.
Rusya’nın Başkenti Moskova’da Domodedova havaalanında terörist saldırı düzenlendi. Saldırıda 35 kişi öldü 100’den fazla kişi yaralandı.
DİPLOMATİK KRİZ
İngiltere’nin nükleer programı nedeniyle İran’a karşı aldığı yaptırım kararını protesto etmek isteyen yüzlerce İranlı, kasım ayı sonunda İngiltere’nin Tahran Büyükelçiliği’ni bastı. Gerilen ilişkilerin ardından İran Londra’daki diplomatlarını geri çekmek zorunda kaldı. Almanya, Fransa ve daha birçok ülke Tahran’daki büyükelçilerini geri çekti.
TARİHİ TAKAS
Yaklaşık 5 yıl önce kaçırılan İsrail askeri Gilad Şalit’e karşılık Ekim ayında 477 Filistinli tutuklu serbest bırakıldı. Otobüslerle ailelerine götürülen Filistinli tutuklular özellikle Gazze Şeridi’nde sevinç gösterileriyle karşılandı. Takas anlaşması uyarınca İsrail 550 tutukluyu daha serbest bıraktı.
DOĞAL AFETLER VE ZORUNLU GÖÇ
11 Mart’ta öğleden sonra Japonya o zamana dek hiç yaşanmayan büyüklükte bir depremle sallandı. Depremin üzerinden iki saat geçmeden Japonya sahillerini Tsunami vurdu.
Dev dalgalar Fukuşima Dayiçi Nükleer Santrali’ni tahrip etti. Haftalarca santraldeki nükleer erimenin bir nükleer faciaya dönüşmesi korkusu yaşandı.
Yeni Zelanda’da ülkenin ikinci büyük şehri Christchurch’te meydana gelen depremde 240 kişi yaşamını yitirdi.
Afrika boynuzu son 60 yılın en korkunç kuraklığı ile mücadele etti. Kenya, Somali, Etiyopya ve Cibudi’de milyonlarca insan Birleşmiş Milletler’in mülteci kamplarına akın etti. Hala yüz binlerce çocuk ölüme direniyor.
Tayland, Ekim ayında düşen muson yağmurlarının ardından sel sularına gömüldü. Başkent Bangkok’un büyük bir kısmı gibi UNESCO’nun dünya kültür mirası listesinde bulunan antik tapınak kenti Ayutthaya da sular altında kaldı. Sel felaketleri ülke genelinde yüzlerce kişinin hayatına mal oldu.
Yılın son ayında Filipinler’in güneyindeki Mindanao adasını vuran tayfun ve sel felaketinde en az bin kişi hayatını kaybetti yüzlerce kişi kayboldu.
Kuzey Afrika ülkelerinde yaşanan huzursuzlukların artmasıyla birlikte yılın ilk yarısında İtalya, mülteci akınına uğradı. Arap ülkelerinden gelenlerin ilk durağı olan Lampedusa adası’nda tam bir izdiham yaşandı.
Roma yönetimi acil insani yardım çağrısında bulundu. Tıka basa dolu balıkçı tekneleri ile akdeniz’i aşmaya çalışan pek çok mülteci, hedefe ulaşamadan boğularak can verdi.
BİREYSEL ŞİDDET EYLEMLERİ
Norveç, 22 Temmuz’da çifte terör saldırısı ile kana bulandı, 77 kişi yaşamını yitirdi. İlk saldırı başkent Oslo’da meydana geldi. Ardından aşırı sağcı Norveçli saldırgan Anders Behring Breivik, İşçi Partisi’nin gençlik kampının yapıldığı Ütoya Adası’na gidip gençlerin üzerine rastgele ateş açarak ortalığı katliam yerine çevirdi.
Benzer bir saldırı da Belçika’da yaşandı. Liege kentinde silahlı bir kişi, kent merkezinde dehşet saçtı. Otobüs durağına el bombaları attıktan sonra çevreye otomatik silahla ateş açan saldırgan, 4 kişiyi öldürdü, 125 kişiyi de yaraladı.
HAYATINI KAYBEDENLER
Amerikan sinemasının iki Oscar ödüllü oyuncusu Elizabeth Taylor, 79 yaşında öldü. Hollywood’un menekşe gölü yıldızı ölüm haberiyle sevenlerini üzdü.
Ünlü İngiliz şarkıcı Amy Winehouse da evinde ölü bulundu. Aykırı tarzı ve olağanüstü sesiyle fark yaratan Winehouse’ın ölümü müzik dünyasını yasa boğdu.
Komiser Kolombo dizisi ile ünlenen Amerikalı aktör Peter Falk, 83 yaşında hayata veda etti.
Yıla damgasını vuran ölüm haberi ise Asya’dan geldi. Kuzey Kore lideri Kim Jong Il hayatını kaybetti. Kuzey Kore liderinin ölümünün ardından milyonlarca Kuzey Korelinin topluca ağlayarak yas tutması günlerce konuşuldu.
AKILDA KALANLAR
Yılın düğünü İngiltere’de gerçekleşti. Kraliyet tahtının ikinci sıradaki varisi Prens William ile Kate Middleton evlendi.
Monako prensi albert de hayatını charlene wittstock ile birleştirdi.
IMF başkanı Dominique Strauss Kahn Amerika Birleşik Devletleri’nde kaldığı otelde görevliye taciz ettiği suçlamasıyla tutuklandı. Kahn yargı sürecinde aklanmasına rağmen IMF başkanlığı koltuğunu kaybetti.
Nobel Barış Ödülü’nün bu yılki sahipleri barış eylemcileri Ellen Johnson-Sirleaf, Leymah Gbowee ve Tawakkul Karman oldu.
